افشین رضاپور
وقتی می‌گوییم بسکتبال و NBA در جامعه آمریکایی یک کنش اجتماعی است، درباره چه چیزی صحبت می‌کنیم؟ فرهنگ‌ها، خرده‌فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و هنجارها و علل پیروی از آنها، چه تأثیری در پایداری NBA از حدود 80 سال پیش تا امروز داشته‌اند؟ اتحادیه ملی بسکتبال NBA، با یک تجربه‌ی ورزشی، سرگرمی، راحت و لذت‌بخش چگونه احترام هواداران و قدردانی میهمانان را به دست آورده است؟
در این مطلب من به رویکردهای اقتصاد کلان در دیدگاههای مختلف نظام‌های اجتماعی در مورد اقتصاد ورزش نمی‌پردازم و نمی‌خواهم NBA را با مبالغ و آمار قراردادهایی که در آن وجود دارد و ارتباط آن را با مسائل اقتصادی بررسی کنیم.
به طور کلی بسکتبال و NBA در جامعه‌ی آمریکایی جنبه‌هایی از زندگی است که آموخته شده و این آموزه‌ها به طور مداوم از نسلی به نسلی دیگر در حال اشتراک‌گذاری است.
عناصر فرهنگی NBA شامل هنجارها، ارزش‌ها، علم (استفاده از فناوری و تکنولوژی در حیطه‌ی الگوها و کارهای فرهنگی)، نمادها و… یکی از عمیق‌ترین، پردامنه‌ترین و بلندمدت‌ترین لیگ‌هایی را بنا نهاده که تأثیرات آن در فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها پیداست.
بازیکنان بین‌المللی بخشی از خرده فرهنگ NBA بشمار می‌آیند که همراه با خود، فرهنگ کشورهای‌شان را در سطح فرهنگی جامعه آمریکایی به نمایش می‌گذارند. با رویکرد، تبادل و انتقال این فرهنگ‌ها، تکامل فرهنگی صورت می‌گیرد و فرد با رعایت قواعد، در شیوه‌های متفاوت زندگی و تمایز ملت‌ها، با سایر عناصر اشتراک دارد.
فرهنگ، هنجار و رابطه‌ی بین این دو با ارزش‌ها و باورها، قاعده‌ی کلی و استاندارد رفتار اجتماعی می‌سازد که در تنظیم و شکل‌گیری روابط و نظم اجتماعی همچنین ارضای نیازهای افراد به واسطه‌ی تماشا و پیگیری مداوم NBA مؤثر است.
افراد از میزان هنجارهایی که در NBA وجود دارند به راحتی آگاه هستند و خود را ملزم به رعایت هنجارها و رفتار قاعده‌مند می‌دانند. بازیکنان بخشی از هنجارهای غیررسمی را به صورت ناخودآگاه و بخشی دیگر که به صورت رسمی و از طریق قانون اعلام شده است را پذیرفته‌اند.
پایداری هنجارهای NBA و تغییراتی که در طول روندها و بر اساس اقتضائات زمانی پدید آمده است منجر به «سنت NBA » شده است که بیانگر عمر طولانی و پایبندی و قاعده‌مندی آن در نسبت با فرهنگ و هنجارهاست.
مطالعه‌ی NBA در دهه‌های 70 و 80 میلادی نشان می‌دهد، لیگ یکسری هنجارهای زیان‌ده را شناسایی و با چهره‌های محبوب بسکتبال آمریکایی به دنبال هنجارهای مفید جایگزین بود که در این راه مؤفق شد.
مثال‌هایی از برخی هنجارهای تماشاگران در NBA:
– مهمانان مشروبات الکلی را به شیوه‌ای مسئولانه مصرف خواهند کرد. مداخله با مهمان مست یا زیر سن قانونی به شیوه‌ای سریع و ایمن انجام می‌شود.
– میهمانان فقط در صندلی‌های دارای بلیت خود می‌نشینند و در صورت درخواست، بلیت خود را نشان می‌دهند.
– میهمانانی که درگیری، پرتاب اشیا یا تلاش برای ورود به زمین داشته باشند، فوراً اخراج خواهند شد.
– میهمانان فقط در مکان‌های مخصوص سیگار کشیدن سیگار می‌کشند.
– ارسال پیام‌های زشت و ناپسند از طریق تابلوها یا لباس‌ها مجاز نخواهد بود.
کارکنان سالن آموزش دیده‌اند تا در صورت لزوم مداخله کنند. باید اطمینان حاصل شود که انتظارات بالا برآورده می‌شود و مهمانان تشویق شوند هر گونه رفتار نامناسب را به نزدیکترین راهنما، نگهبان یا کارکنان خدمات گزارش دهند. مهمانانی که از این هنجارها و رفتار‌های قاعده‌مند پیروی نکنند، مشمول جریمه‌هایی از جمله اخراج بدون بازپرداخت، لغو بلیت فصل خود و یا ممانعت از حضور در بازی‌های آینده خواهند شد. آنها همچنین ممکن است قوانین محلی را نقض کنند که منجر به دستگیری و پیگرد قانونی شود.
با هم بخش‌هایی از قوانین رسمی و غیررسمی در NBA را مرور کردیم. هنجارهایی با میزان درونی و بیرونی شدن در بین تماشاگران. سنت بسکتبال آمریکایی که در NBA متبلور شده است یکسری هنجارها را بین تماشاگران درونی کرده و آنها به طور ناخودآگاه آنها را رعایت می‌کنند. یکسری دیگر نیز به صورت قوانین و دستورالعمل‌ها درآمده است.
مجموعه‌ای از فرهنگ‌ها، خرده فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و هنجارها با توجه به اینکه افراد با رعایت حقوق یکدیگر به اهداف و نیازهای خود دسترسی پیدا می‌کنند، «کنش اجتماعی» می‌سازد به همین دلیل باید بسکتبال NBA را به عنوان یک کنش اجتماعی بررسی کرد.
به عبارتی دیگر؛ کنش اجتماعی نتیجه‌ی روابط بین افراد، وابسته به افراد و در عین حال چیزی فراتر از افراد یعنی جامعه NBA است.