چرا از این «جوانگرایی» دست بر نمی‌دارید؟ / مشکلات بسکتبال خیلی بیشتر از این‌ حرف‌هاست

این روزها بسکتبال ایران در پاسخ به مشکلات فراوان، شکست‌ها و ناکامی‌های متعدد طی 9 ماه فقط یک توجیه و پاسخ نخ‌نما شده دارد؛ «جوانگرایی».

امروز کسی نیست که میدان‌داری جوانان و ورود آن‌ها به میدان رقابت‌ها را نقطه عطفی برای ورزش نداند زیرا حضور جوانان تضمینی برای رشد و بالندگی است. استفاده از جوانان، ظرفیت‌های بسکتبال را افزایش می‌دهد همانگونه که بر همه ما ثابت شده است و شاید همه ما بارها به جوانگرایی در بدنه بسکتبال ایران اشاره کرده‌ایم.

اما این «جوانگرایی» چنانچه درست و منطقی با آن روبرو نشویم موارد سمی بسیاری هم دارد و با کار نسنجیده و صرفاً با توجیه جوانگرایی در باخت‌ها و ناکامی‌ها، حرکت تأثیرگذار جوانگرایی را به سمت نومیدی و یأس می‌کشاند.

بسکتبال 25 سال پیش ایران را مثال می‌زنم که امروز مورد توجه خیلی‌هاست. آن روزها مانند امروز بهترین زمان برای توجه به جوانان برای ورودشان در بدنه تیم ملی بود و می‌توانستیم اقدامات خوب و مناسبی در این زمینه انجام بدهیم. این اقدامات بر خلاف اظهار نظرهای امروزی به نام یک یا چند نفر خاص نبود بلکه استعداد و علاقه چند جوان با عوامل تأثیرگذاری همچون معرفی و همکاری  هیئت‌های استانی، مربیان، باشگاهها، انسجام برنامه‌ریزی فدراسیون و در ادامه، بازیکنان خارجی، سبب شد تا جوانان در عمل، استعداد و توان خود را به منصه ظهور برسانند.
این را هم اضافه کنیم که تیم ملی در پایان نسل بازیکنان قدیمی و آغاز نسل بازیکنان جدید قرار داشت همانگونه که امروز چنین وضعیتی را شاهدیم. بنابراین «ایجاب» و «اقتضائات زمانی» را نیز باید در جایگزین کردن نسل‌ها در نظر گرفت. یک مربی که در جبر زمانی بین دو نسل قرار می‌گیرد صرفاً پدیدآورنده و خالق کارهای نوآورانه در تیم ملی نیست که بخواهد ابتدا به ساکن «جوانگرایی» را به نام خود مصادره کند. او در موقعیت ایجابی، چاره‌ای جز این ندارد بنابراین پدیدآورنده جوانگرایی نیست بلکه وجه غالب چنین موقعیتی را باید اقتضائات زمانی دانست.

رسالت یک مربی در چنین موقعیتی شناخت استعدادهای برتر و نخبگان در جریان رقابت‌های جوانگرایی است. مربی‌ای که قدرت تشخیص آینده و در واکنش به طرح دغدغه علاقه‌مندان درباره استفاده از جوانان و پشتوانه‌های تیم ملی، پاسخ‌های بجا و منطقی داشته باشد. موضوعی که پس از 9 ماه در تیم ملی کنونی ندیدیم و با وجود استعدادها در فضای عمومی بسکتبال ایران، اما با حضور چند بازیکن که طی ماههای اخیر به تیم ملی اضافه شده‌اند همچنین تأکید بیش از اندازه روی برخی آنان، آینده‌ نامعلوم است.

بسکتبال ایران حدود 20 سال پیش با پدیده‌ای به نام «حامد حدادی» روبرو شد و از 15 سال پیش نقش بی‌بدیل حدادی در مؤفقیت‌های تیم ملی بسکتبال فراموش نمی‌شود. این نکته در واقع ابعاد بین‌المللی بسکتبال را با وجود بازیکنان شاخص داخلی تثبت کرد در حالی که امروز نمی‌توانیم به جز چند بازیکن با تجربه که صاحب استانداردهای بین‌المللی هستند، بازیکنان دیگری با این مشخصات را در تیم ملی پیدا کنیم.
به عبارت دیگر جوانگرایی فقط به مرزهای داخلی معطوف نمی‌شود بلکه باید همزمان نقش جوانان را در ابعاد گسترده بین‌المللی سنجید  و در بوته آزمایش قرار داد.
همانگونه که بسکتبال ژاپن با دو بازیکن NBA سنجیده می‌شود یا چینی‌هایی که در تهران بدون جو چی در مقابل تیم ملی پیروز شدند با توجه به این نکته که هر دو تیم ایران و چین میانگین سنی مشترک داشتند اما برد خارج از خانه، کفه داشتن پشتیبانان بزرگ را برای میهمان سنگین‌تر می‌کند.

فراموش نکنیم ترکیب اصلی و با سابقه تیم ملی 32 – 31 ساله است. بنابراین زنگ بیدارباش جوانگرایی بیشتر از قبل به گوش می‌رسد. نکته‌ای که به نظر می‌رسد این روزها مغفول مانده و حتی توجیه جوانگرایی در باخت‌ها هم نتوانست چندان به کنار رفتن برخی بازیکنان و حضور جوانان در تیم ملی کمک کند.

بر خلاف ادعاها، مطرح کردن چند نفر به اسم جوانگرایی در تیم ملی که فدراسیون قبلی جلوتر از فدراسیون کنونی انجامش داده بود، هنوز نتوانست  نویدبخش روزهای خوب برای بسکتبال ایران باشد.

این سخن بدان معنا نیست که نیروی انسانی مستعد نداریم بلکه بحث در بکارگیری استعدادها در چرخه‌ای ناکارآمد است. ارجاع بسکتبال به  25 سال قبل با تحریف کارهای صورت گرفته نیز دردی را درمان نخواهد کرد زیرا نه بسکتبال؛ بسکتبال 25 سال قبل است و نه، می‌توان امروز با برخی روش‌های انحصاری آن موقع و مهره‌چینی گلخانه‌ای و شناسنامه‌های مخدوش شده اداره‌اش کرد. بسکتبال امروز یعنی شایسته‌گزینی و استفاده از نیروهای خبره که در اولویت انتصابات قرار بگیرند. در انتخاب افراد شایسته، برخورد سلبی نشود و مسئولیت‌ها به کسانی واگذار شود که دل در گرو موفقیت‌های ملی و بین‌المللی دارند نه منفعت و سود شخصی.