بحث بکارگیری مربی خارجی در بسکتبال ایران قدمتی 56 ساله دارد.
پس از راهیابی تیم ملی بسکتبال به جام جهانی 2023، یک بار دیگر بحث بکارگیری مربی تیم ملی مطرح است.
تیم ملی بسکتبال در پنجره‌های انتخابی با مصطفی هاشمی به عنوان سرمربی وارد رقابت‌ها شد اما دولت هاشمی مستعجل بود و با تغییر و تحول در ریاست فدراسیون بسکتبال، سعید ارمغانی روی نیمکت نشست.
نتایج غیرقابل دفاع و راهیابی به جام جهانی با اگر و اما و تأثیر نتایج بازی‌های غیرمستقیم، جامعه بسکتبال را از عملکرد ارمغانی راضی نکرد. پس از پنجره پایانی (دهه اول اسفند 1401)، ارمغانی طی صحبت‌هایی با رسانه‌ها از ارائه برنامه‌اش به فدراسیون تا جام جهانی خبر داد با وجود این هنوز فدراسیون بسکتبال وضعیت سرمربی و برنامه‌های تیم ملی را اعلام نکرده است.
همین نکته باعث گمانه‌زنی‌هایی در رأس هدایت تیم ملی شده است. از طرفی حضور مهمد بچیروویچ اسلوونیایی به عنوان مدیر فنی تیم ملی، شایعه بکارگیری او را به عنوان سرمربی تیم ملی قوت بخشید.
در این سال‌ها بحث در مورد سرمربی تیم ملی بارها تکرار شده است. مربی ایرانی یا مربی خارجی محور صحبت‌های مؤافق یا مخالف است با این حال از سال 1396 تاکنون مربیان ایرانی روی نیمکت تیم ملی نشستند. اگر چه از این جمع سعید ارمغانی مقیم مجارستان است.
سابقه مربیان خارجی
مربیان خارجی در رأس تیم ملی بسکتبال از سال 1345 در رفت و آمد بودند.
از سال 1386 نخستین قهرمانی تیم ملی بسکتبال در آسیا با حضور رایکو ترومن شکل گرفت. سپس با وسلین ماتیچ قهرمان 2009 شدیم و در سال 2013 نیز با مهمد بچیروویچ.
با این مربیان راهیابی به جام جهانی و المپیک را هم تجربه کردیم. زمانی که تیم ملی از جام جهانی به المپیک 2020 صعود کرد، مهران شاهین‌طبع روی نیمکت بود. در تمام این سال‌ها صحبت‌هایی بر نقش برخی ستارگان تیم ملی در رد یا بکارگیری مربیان خارجی و ایرانی مطرح بود و این روزها هم گزینه‌های مورد نظر توسط ستاره‌های حال و گذشته شنیده می‌شود.
اثرگذاری مربیان خارجی
نزدیک به دو دهه است که حضور مربیان خارجی مورد بحث اهالی بسکتبال است. برخی با تردید به اثرگذاری آنان می‌نگرند و می‌گویند قهرمانی‌ها در بستر کار یکپارچه مربیان ایرانی و فعالیت‌های باشگاهی صورت گرفت و مربیان خارجی از محصول رسیده و آماده استفاده کردند. عده‌ای هم مربیان خارجی را برای برنامه‌ریزی در بسکتبال ملی مناسب می‌دانند یا وجود مربیان خارجی را برای رده‌های سنی مغتنم می‌شمرند.
بسکتبال ضعیف شده
بسکتبال ایران به نسبت گذشته خود ضعیف شده و تأکید فقط روی استخدام مربی خارجی شاید دردی دوا نکند چون مربی خارجی چوب جادویی ندارد.
با اوضاع اقصادی بحث سر اینکه چه مربی خارجی بیاوریم مهم است. مربی خوب پول خوب می‌گیرد و تازه بعد از استخدام او باید سری به کل سیستم ورزش – بسکتبال – مان زد که مربی خارجی تحول ایجاد خواهد کرد یا فارغ از تحول و نتیجه به فکر پولش است!
مربی خارجی برای چه مدت بکار گرفته می‌شود و انتظار‌مان از او چیست؟
مربی خارجی برای بسکتبال ایران نیاز است اما نمی‌توان او را در بخشی از سیستم بسکتبال به تنهایی رها کرد و از او انتظار معجزه داشت. وضعیت لیگ‌ها و استعدادیابی و آموزش نوجوانان و جوانان به بازنگری نیاز دارد و نمی‌شود فقط به عنوان «مربی خارجی» گول ظاهر این مربیان را روی نیمکت تیم ملی خورد.